Historiek
Veel passanten herkennen het PZ Onzelievevrouw, gelegen vlakbij het Brugse station in de deelgemeente Sint-Michiels, aan het statige neogotische voorgebouw en het omgevingskunstwerk 'De Open Poort.' Het monumentale werk van Paul Perneel symboliseert openheid en vernieuwing in de psychiatrie, het voorgebouw wijst op een rijke historiek. De behandeling van psychiatrische patiënten doet vandaag de dag in niets nog denken aan de begindagen van het gebouw, ruim honderd jaar geleden. Het kloppend hart van de patiëntenzorg bevindt zich in de behandelafdelingen die in het 16 ha grote domein achter de gevel, in een parkomgeving zijn ingeplant. Toch duiken we in een notendop even terug in de tijd.
In de middeleeuwen werden geesteszieken in Brugge ondergebracht in een dulhuus, een stedelijke instelling zoals andere ziekenhuizen in de stad. De verzorging gebeurde door leken. Vanaf de 17de eeuw gebeurde dit in Sint-Juliaan-ten-dullen in de Boeveriestraat. Hier stonden religiueuzen in voor de verzorging.
In mei 1842 richtte kanunnik Petrus Maes, toenmalig directeur van Sint-Juliaans een nieuwe zustercongregatie op: de Zusters van de Bermhertigheid Jesu. Geïnspireerd door leer van Augustinus was en is de hoofdopdracht van de congregatie: liefde tot God en liefde tot de medemens. Gedragen door de barmhartigheid van Jezus namen de zusters de taak op zich om de psychisch zieke mens in al zijn noden bij te staan.
De infrastructuur van het Sint-Juliaansgesticht was het begin van de 20ste eeuw danig verouderd raakte, dat de bouw van een nieuwe instelling zich opdrong. Net buiten de stadspoort startte op 8 december 1906 de bouw van het Onze-Lieve-Vrouwziekenhuis o.l.v. architect Jules Coomans. Deze architect ontwierp in Brugge ook de linkervleugel van het Provinciaal Hof en het Mariaportaal van het Sint-Janshospitaal - het Onze-Lieve-Vrouwziekenhuis.
Het Onze-Lieve-Vrouwziekenhuis opende de deuren op 17 augustus 1910 en had een capaciteit van maximaal 450 vrouwelijke patiënten, waarvan 400 “arme” en 50 “betalenden”. De mannelijke patiënten verbleven nog in de Boeveriestraat onder de Broeders van Liefde, alvorens in 1931 naar Beernem te verhuizen.
Het ziekenhuis, in de volksmond steeds Sainte-Marie geheten, was bij de opening op een volledig nieuwe leest geschoeid wat de medische behandeling betreft. Afzonderlijke paviljoenen waren er wel niet, maar de instelling was ingedeeld in afdelingen volgens de differentiatie van krankzinnigheid.
De eerste wereldoorlog en de gedwongen evacuatie van zusters en patiënten zinderde nog jaren na en zorgde voor een interbellum dat zich kenmerkte door stagnatie inzake verpleging. Het was pas na de tweede wereldoorlog dat het ziekenhuis opnieuw een belangrijke rol kon gaan vertolken.
Belangrijke evoluties in de geneeskunde, verbeterde medicatie en nieuwe therapieën maakten vanaf de tweede helft van de twintigste eeuw grondige infrastructurele wijzigingen noodzakelijk om te blijven voldoen aan de noden van de psychiatrische patiënt. In een eerste verbouwingsfase werden de oorspronkelijke grote slaapzalen gecompartimenteerd tot slaapboxen van 6 personen, aangevuld met gemeenschappelijk sanitair. Op het domein werden nieuwe therapiegebouwen opgericht.
Vanaf de jaren tachtig werd gestart met de uitvoering van een ambitieus masterplan om het beddenhuis deels in vernieuwde, deels in nieuwe verpleegafdelingen te huisvesten, met hoofdzakelijk eenpersoonskamers met eigen sanitair, gekaderd in een zeer ruime en rustige parkomgeving.
De ononderbroken evolutie in de geestelijke gezondheidszorg leidde ook tot de intrede van gespecialiseerde leken. Zij zetten de opdracht die de Congregatie van de Zusters van de Bermhertigheid Jesu bij hun stichting in 1842 meekregen op een eigentijdse manier verder. Op 1 januari 2000 droeg de VZW Zusters van de Bermhertigheid Jesu de exploitatie van het Psychiatrisch Ziekenhuis Onze-Lieve-Vrouw via erfpacht over aan een nieuwe VZW Gezondheidszorg ‘Bermhertigheid Jesu'.
Het PZ Onzelievevrouw is vandaag de dag een algemeen psychiatrisch ziekenhuis met 412 bedden en plaatsen, met een engagement in het Netwerk Geestelijke Gezondheidszorg Noord-West-Vlaanderen. Het ziekenhuis is gespecialiseerd in de behandeling van mannen en vrouwen vanaf 16 jaar met diverse psychiatrische aandoeningen.
In het kader van de vermaatschappelijking van de zorg is het ziekenhuis actief in het Netwerk Nowe, samen met verschillende zorgactoren in de regio Noord-West-Vlaanderen. Het netwerk bundelt de krachten om de hulpverlening voor volwassenen met een psychische kwetsbaarheid te optimaliseren. Om dit doel te bereiken wordt het bestaande residentiële en ambulante aanbod aangevuld met gespecialiseerde behandeling in de thuiscontext. PZ Onzelievevrouw bouwde hiervoor bedden af om de vrijgekomen middelen te investeren in mobiele teams. In 2019 staat PZ Onzelievevrouw ook mee aan de wieg van Covias, in 2020 aan Het Huis met Vele Kamers.
In 2022 hertekent de vzw Gezondheidszorg 'Bermhertigheid Jesu', waar PZ Onzelievevrouw deel van uitmaakt, de organisatie- en directiestructuur. De VZW is actief in diverse netwerken en projecten én verantwoordelijk voor 6 andere voorzieningen, met bijna 1300 betrokken medewerkers en 26 artsen:
